Empati Haritası Nedir? Tasarımda Çözüm Üretmenin İlk Adımı

Hayatınızın hangi anlarında empati kullanıyorsun? Empati işinizi ne derecede kolaylaştırıyor ya da size ne kadar yardımcı oluyor? Hayatımızda empatiyi ne kadar sık ve doğru yaparsak net bir çözüme ulaşamasak bile olayları daha geniş açıdan görebileceğimizi ve anlayış seviyemizin artacağını hepimiz biliyoruz. 

Peki ya empatinin sadece günlük yaşamda değil de tasarım süreçlerinde de ne kadar önemli olduğunu biliyor musunuz? Empati haritasının anlatımına geçmeden önce empatinin temel anlamını inceleyelim.

Empati Nedir?

Empati kelimesi günümüzde oldukça sık kullanımda olan bir kelimedir. Kelime Fransızcadaki “empathie” kelimesinden dilimize geçmiştir. Türk Dil Kurumu ise empati kelimesini “duygudaşlık” olarak tanımlamıştır. Bizler ise empatiyi kişinin kendi duygu ve düşüncelerinden uzaklaşarak karşısındaki kişiyi bütünüyle onun yerine koyarak anlaması/hissetmesi durumu olarak tanımlıyoruz. Empatinin üç adım kuralı olduğu söylenmektedir.

Bunu ise şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Bir insanın kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakmak,
2. Karşıdakinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlamak ve hissetmek,
3. Kişiyi anladığını ona ifade etmek.

Aslında ux tasarımda da, uı tasarımda da veya daha geniş kapsamda belirtmek gerekirse yaratıcı tasarımların tümünde bu üç adımı temel bilerek yola çıkmalıyız.

Peki ya tasarımcılar için empatinin önemi nedir?

Empati özellikle yaratıcı tasarım için oldukça önemli bir unsurdur. Tasarım çalışmalarımızda, müşteri istek ve ihtiyaçlarını belirledikten sonra yapım aşamasına geçildiğinde kullanıcı gözünden düşünmemiz kendimizi kullanıcı yerine koymamız gerekmektedir. 

Müşterilerin istek ve ihtiyaçları önemli olduğu kadar ortaya çıkan ürünün veya hizmetin kullanıcı için de kullanışlı ve memnun edici olması gerekmektedir. Unutmayın ki kullanıcı ne kadar memnun kalırsa müşteri de bir o kadar memnun olacaktır.

Kullanıcı bu tasarımda ne görmek istiyor?

Kullanıcının işine yarayacak yönerge nedir? 

Kullanıcıyı yormadan çözüme ulaştıracak tasarım nasıl olmalıdır? 

Bu ve benzeri sorular gerek creative tasarımlarda gerekse web tasarım yaparken hepimizin aklında olan temel sorulardır. Bu soruları sormaya başladığımız anda ise kurtarıcımız olan tek bir şey vardır; “Empati Haritası”

• Geliştirilmiş kullanıcı anlayışı
• Bilgiler tek bir görsel referansta özetlendi
• Anahtar araştırma bulguları vurgulanır.
• Hızlı ve düşük maliyetli
• Mevcut verilere ve hedeflere göre kolayca uyarlanabilir
• Takım anlayışı

Empati Haritası Nedir?

Empati haritası, yeri geldiğinde hedef kitlemizi anlamak için veya bir işe başlamadan önce müşterilerimizin bilgilerini toplamak için kullandığımız bir araçtır. Bu harita ile müşteri ya da kullanıcı verileri 4 başlık altında toplanır. Her bir başlık bize müşterimizin veya kullanıcımızın farklı özelliklerini tanımlar. 

Bu farklı özellikleri tanımlayacak başlıklar “Ne söylüyor? Ne yapıyor? Ne düşünüyor? Ne hissediyor?” şeklinde tanımlanmıştır. Bu başlıklara baktığımızda kişilerin bize ne söylediklerini bulmak oldukça kolaydır. Fakat onların ne yaptıkları, ne düşündükleri ve hissettiklerini bulmak için oldukça iyi bir gözlem yeteneği gerekmektedir. Aslında bu gözleme empati demek daha doğru olacaktır. Kişilerle empati kurarak aslında ne düşündüklerini ve hissettiklerini onların bakış açılarıyla tespit edebiliriz.

Empati Haritası Nasıl Yapılır?

Empati haritası oluştururken ilk adımımız odağımızdaki kullanıcıların tespitini yapmamız yani hedef kitle analizi oluşturmamız gerekmektedir. Sonraki adımlar kullanıcı üzerinden ilerleyeceği için bu aşamada yapılan tespitler oldukça önemlidir. Eğer birden fazla özellikli kullanıcı tespit edilirse her biri için ayrı empati haritası çıkarmamız gerekmektedir.

İkinci adım ise bir şablon hazırlamak olacaktır. Bu şablonu bir grafik gibi düşünebiliriz. Dörde bölünmüş bir alan yaratmamız gerekmektedir. Her bir bölüm az önce de bahsettiğimiz 4 soru için olacak. Ne söylüyor, ne düşünüyor ne yapıyor ve ne hissediyor.

Şimdi ise bu dört sorunun kısa tanımlamalarına bakalım;

1. Ne Söylüyor?

a. Kullanıcıyı veya kişiyi kime eşleyeceksiniz? Bir kişiyi mi yoksa belirli bir kullanıcıyı mı haritalayacaksınız?

1:1 eşleme ile başlayın (empati haritası başına 1 kullanıcı/kişi). Bu, birden fazla kişiliğe sahipseniz, her birinin kendi empati haritasına sahip olması gerektiği anlamına gelir.

b. Empati haritalaması için birincil hedefinizi belirleyin. Ekibi kullanıcınız etrafında bir araya getirmek mi? Empati haritalama etkinliği sırasında herkesin orada olduğundan emin olun.

Mülakat dökümünün üzerinden geçmek mi? Öyleyse, birden fazla kullanıcı görüşmesini haritalandırmak için yeterli zamanınız olduğundan emin olmak için kapsamınızı ve zaman çerçevenizi tanımlayın.

2. Malzemeleri toplayın

Bir empati haritası oluşturmak için kullandığınız araç, amacınıza göre belirlenmelidir. Büyük bir grupla çalışacaksanız, büyük bir beyaz tahtaya, yapışkan notlara ve keçeli kalemlere ihtiyacınız vardır. Kendi sisteminizi yapın. Ekibin geri kalanıyla daha iyi iletişim kurabilirsiniz.

3. Araştırma yapın

Empati haritanızı güçlendirmek için kullanılacak bilgileri toplayın. Kalitatif bir yaklaşım empati haritalamasıdır. Kullanıcı görüşme oturumları, saha çalışması, günlük çalışmaları, dinleme oturumları veya niteliksel anket verileri gerekli olacaktır.

4. Her kadran için ayrı ayrı yapışkan notlar oluşturun

Anketinizi bitirdikten sonra ekip olarak harita oluşturmaya başlayabilirsiniz. İlk olarak, herkes bağımsız olarak araştırmayı okumalıdır. Verileri sindirirken, ekibin her üyesi dört kadranla ilişkili yapışkan notları doldurabilir. Ekip üyeleri daha sonra not kartlarını beyaz tahta haritasına ekleyebilir.

5. Bir araya getirin ve birleştirin

Bu adımda ekip, aynı kadrana ait notları karşılaştırarak tahtadaki yapışkan notlar aracılığıyla işbirliği içinde çalışır. Kümelerinize, her grubu simgeleyen temalara göre ad verin. Kümeleme, tüm ekip üyelerinin kullanıcınız hakkında ortak bir anlayışa ulaşması amacıyla diyaloğu ve uyumu teşvik eder.

Empati haritanızı gruplandırdıktan sonra, sonuçlarınız üzerinde bir ekip olarak seslendirmeye ve uyum sağlamaya başlayabilirsiniz.

6. Planlayın ve cilalayın

Daha fazla ayrıntıya ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız veya özel gereksinimleriniz varsa, yeni kadranlar ekleyerek veya mevcut kadranların özgüllüğünü artırarak haritayı değiştirin. Empati haritanızın amacına göre sonucu parlatın ve dijitalleştirin. Kullanıcının adını, kalan sorguları, tarihi ve sürüm numarasını ekleyin. Daha fazla araştırma yapıldığında veya UX kararları alındığında empati haritasına geri dönmeyi planlayın.

Şimdi dört sorunun kısa tanımlarına bakalım;

Bir kullanıcı ne diyor? 

Kullanıcılar sorun/ürün/iş hakkında ne diyor? Bu bilgilere canlı araştırma, konuşmalar ve röportajlar aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Anlatıları yorumlamadan direkt haritamıza koymalıyız.

Bir kullanıcı ne düşünür?

Kullanıcı problem/ürün/iş ile etkileşime girdiği şeyler hakkında ne düşünüyor? Rahatsız olduğu bir şey miydi? Kullanıcının varlıkları nelerdir? Kullanıcıların düşüncelerini belirlemeli ve yorum eklemeden haritaya yerleştirmeliyiz.

Bir kullanıcı ne yapar? 

Bu aşamada kullanıcıyı gözlemlememiz çok önemli. 

Hangi aşamalardan geçiyorlar? 

Eylemleri nelerdir? 

Kullanıcı ile empati kurmak çok önemlidir. Kullanıcıların deneyimleri sırasındaki düşüncelerini anlayarak eylemlerini tahmin etmemiz gerekiyor. Tamamen kullanıcılar gibi düşünmemiz ve hissetmemiz çok önemlidir. Bir süre başka bir bedende olmak gibi söylenebilir.

Bir kullanıcı nasıl hissediyor? 

Bir dizi duyguyu hissetmek bizim için ana unsurlardır. Kullanıcılar deneyimleri sırasında nasıl hissediyor? Onu mutsuz eden ya da heyecanlandıran bir şey miydi? Sorun ifadeleri nelerdir?

Bunlar temelde bir empati haritası oluşturan sorulardır. Ancak araştırmanızı yaparken ve haritanızı oluştururken başka sorular da ekleyebilirsiniz.

Küçük bir sorununuz yoksa empati haritası oluşturmanın topluluk gerektirdiğini unutmayın. Farklı görüşlere sahip bireylerle bir harita oluşturmak, daha fazla analiz olacağı anlamına gelir. Bu nedenle daha kapsamlı bir harita oluşturabilirsiniz. Ekip üyeleri harika bir görsel tasarımın yolunu açar.

Empati haritası mantığı hem günlük hayatınızda hem de işlerinizi yaparken (özellikle UI Design, UX Design, Digital Product Design) işinizi oldukça kolaylaştıracak ve sıra dışı işler yapmanıza vesile olacak bir araçtır.

Ek olarak, empati haritası Design Thinking’in önemli bir aşamasıdır. Empati haritasını öğrendikten sonra tasarım odaklı düşünmeyi merak ediyorsanız “Design Thinking Nedir?” yazımızı okumayı unutmayın! Daha fazlası için bizimle iletişime geçin.